De bedenkers van de witfiets en OV-fiets hebben een nieuw ijzer in het vuur: de Forens-fiets. Overdag voor forensen die in de stad werken en ’s nachts voor forensen die in de stad wonen. Dit najaar komt er een proef in Amsterdam.

Auteur Marc Maartens, OV-magazine van juli 2008

Snelle fietsverhuur in steden rukt op. “Al die systemen kennen twee problemen”, zegt Ronald Haverman, bedenker van de OV-fiets en voorzitter van de vereniging Mijn-OV. “Ten eerste hopen die fietsen zich op bij stations. Dat is niet goed, want fietsen moeten fietsen. Als ze stilstaan brengen ze niemand naar het station en nemen ze schaarse ruimte in. Dat is inefficiënt en duur. Op Den Haag Centraal overnachten een kleine tweehonderd OV-fietsen. Hoe kan OV-fiets dan nóg verder groeien als het tien keer zo groot is?”

Het tweede probleem is de herverdeling van fietsen. Mensen huren hun fiets op de ene plek en leveren hem in op een andere plek. Haverman: “In Parijs fietsen mensen ’s ochtends met hun Velib van Montmartre naar beneden en rijden ze ’s avonds met de metro terug omhoog. Op de ene plek zit je dan met een berg fietsen en op de andere plek met een tekort.” Bestelwagens met aanhangers van exploitant JCDecaux distribueren overtollige Velibs over gewilde huurlocaties. Dat is vechten tegen de bierkaai. OV-fiets rekent een toeslag van 10 euro als je je fiets bij een andere stalling inlevert dan waar je hem hebt gehuurd. Dat voorkomt herverdeling. Voor OV-fietsers is het onhandig: die willen hun fiets ook ergens anders kunnen inleveren. Om het probleem van de ruimte op te lossen heeft Luud Schimmelpennink de Forens-fiets bedacht. De oud-provo en geestelijke vader van de witfiets is industrieel ontwerper en PvdA-deelraadslid in Amsterdam. Schimmelpennink en Haverman onderzoeken nu de haalbaarheid van de Forens-fiets. “Om ruimte bij stations te besparen moeten OV-fietsen bij mensen blijven”, legt Haverman uit. “Overdag doen ze dat al. Maar ’s nachts nog niet. Misschien willen mensen ’s avonds een OV-fiets mee naar huis nemen, hem ’s nachts in hun schuurtje zetten en ’s ochtends weer naar het station brengen. Zo iemand komt aan, zijn fiets tikt het station even aan, iemand anders springt erop en weg is die fiets weer. Daar komt geen personeel of fietsenstalling aan te pas; dat kan op het voorplein met een elegante zelfscanzuil.”

“Maar je gaat natuurlijk niet voor 2,85 euro per nacht een OV-fiets in je schuurtje zetten. Dus moet dat tarief goedkoper. Veel mensen hebben een oudere fiets om naar het station of de kroeg te gaan. Als je die fiets nu eens kunt vervangen door een OV-fiets. Bijvoorbeeld door hem te leasen voor 25 euro per maand. Of 10 euro als iemand het station vaak aantikt. Dat aantikken kun je bevorderen door mensen die hun leasefiets op het station inleveren het recht te geven om waar dan ook in Nederland een andere OV-fiets te lenen.”

De OV-fiets wordt als Forens-fiets dubbel gebruikt: als dagfiets door mensen die in de stad werken en als nachtfiets door mensen die in de stad wonen. Haverman: “Fietssystemen in andere steden zijn gebaseerd op reclamedeals. De Forens-fiets biedt meer maatschappelijke voordelen: minder ruimte bij stations, dubbel gebruik door forensen en meer vrijheid voor gemeenten. Die kunnen dan los van reclamerechten het beste fietssysteem kiezen.” Als het onderzoek er goed uitziet, dan volgt dit najaar een proef. De gemeente Amsterdam stelt dan twee gemeentelijke stallingen beschikbaar en NS honderd OV-fietsen: zeventig Forens-fietsen voor de fietsflat bij Amsterdam Centraal en dertig voor de Locker (bewaakte fietsenstalling) bij station Amsterdam Zuid. Er zijn tweehonderd proefpersonen nodig. Als het een succes wordt, dan kunnen er vanaf het voorjaar duizenden Forens-fietsen komen. Het onderzoek en de proef zijn te volgen op www.mijn-ov.nl/wiki/index.php/forens-fiets.

Schimmelpennink en Haverman hebben bij SenterNovem ook subsidie aangevraagd voor het tweede probleem: de herverdeling van fietsen. “De Velib in Parijs dreigt ten onder te gaan aan de kosten van herverdeling. En de OV-fietser mist de flexibiliteit van ergens anders inleveren”, weet Haverman. “De oplossing is simpel: fietsers moeten hun eigen fietsen herverdelen. Van een plek waar er teveel staan naar een plek waar er te weinig zijn. Dat kan met korting, een gratis rit of geld toe. Via mobiel internet kun je dan zien welke ritten in de aanbieding zijn. Dat lijkt op het depot-systeem van Luud Schimmelpennink eind jaren negentig. Wij mikken nu op twee doelgroepen: gewone reizigers die hun reis een beetje bijbuigen en studenten of verkopers van daklozenkranten die wat willen bijverdienen. Mogelijke kandidaten voor een proef met herverdeling via mobiel internet zijn gemeenten met veel huurlocaties: Amsterdam, Den Haag, Ede en Zoetermeer.